Rwy'n ei chael hi'n anodd talu fy rhent neu forgais
Os na allwch dalu'ch rhent neu forgais, siaradwch â'ch landlord neu fenthyciwr morgais cyn gynted â phosibl. P'un a yw'r broblem o ganlyniad i newid mewn amgylchiadau, problem gyllidebu, diswyddo neu doriad yn eich budd-daliadau, isod mae rhai camau syml y gallwch eu cymryd i helpu i gael eich hun yn ôl mewn rheolaeth ac osgoi troi allan neu adfeddiant.
Siaradwch â'ch Landlord neu fenthyciwr morgais
Pan siaradwch â'ch landlord, eglurwch pam y byddwch chi'n hwyr gyda'r rhent a gofynnwch am ychydig o amser ychwanegol. Byddwch yn glir ynghylch yr hyn rydych chi'n ei wneud i fynd i'r afael â'r broblem er mwyn sicrhau na fydd yn digwydd eto.
Pan siaradwch â'ch benthyciwr morgais, byddant yn awyddus i helpu a byddant yn trafod eich opsiynau. Rhaid iddyn nhw wneud ymdrechion rhesymol i ddod i gytundeb gyda chi, gan gynnwys ystyried a ddylech chi newid y ffordd rydych chi'n gwneud taliadau a phryd rydych chi'n eu gwneud.
Os ydych chi'n cwympo i ôl-ddyledion â’ch morgais, cyn pen 15 diwrnod rhaid i'ch benthyciwr:
- rhestru'r holl daliadau yr ydych wedi'u colli
- dweud wrthych gyfanswm eich ôl-ddyledion
- dweud wrthych faint o daliadau a godwyd oherwydd eich bod wedi methu taliadau
- dweud wrthych yr union swm sy'n ddyledus o dan eich morgais
- rhoi amser rhesymol i chi wneud iawn am unrhyw ddiffyg mewn taliadau
Rhaid i'ch benthyciwr beidio â cheisio adfeddiant oni bai bod pob ymgais resymol arall i ddatrys y sefyllfa wedi methu, a rhaid iddynt roi rhybudd rhesymol ichi cyn cymryd y camau hynny. Cynigiwch ad-dalu'r hyn y gallwch ei wneud yn ôl pan fyddwch yn trafod eich opsiynau gyda'ch benthyciwr - mae parhau i dalu rhywfaint o arian yn ôl yn well na thalu dim a bydd yn helpu i leihau eich ôl-ddyledion.
Nodi'r broblem a gwneud cynllun
Mewn rhai achosion, efallai fod eich incwm neu dreuliau wedi newid yn sydyn er gwaeth, e.e. rydych chi wedi colli'ch swydd neu mae'ch partner wedi symud allan ac wedi rhoi'r gorau i gyfrannu at y rhent neu'r morgais. Mewn achosion eraill, efallai'n syml eich bod yn byw y tu hwnt i'ch modd. Y naill ffordd neu'r llall, bydd angen cynllun arnoch chi. Gallai bod yn hwyr dro ar ôl tro gyda'ch rhent neu forgais arwain at droi allan a geirda gwael gan eich landlord os ydych chi'n rhentu, neu adfeddiannu'ch cartref os oes gennych forgais.
Bydd defnyddio cyfrifiannell incwm a gwariant (gwefan allanol) yn eich helpu i gyfrifo'r diffyg rhwng eich incwm misol a'ch treuliau. Ar ôl i chi wneud hyn, gallwch edrych ar ffyrdd o dorri nôl neu hybu incwm bob mis i gau'r bwlch.
Ffyrdd y gallwch chi dorri'n ôl
Gall torri nôl fod yn anodd, ond bydd angen i chi ofyn y cwestiynau canlynol i chi'ch hun:
- A allwch chi gael gwared ar unrhyw un o'ch treuliau misol rheolaidd neu dorri'n ôl ar unrhyw bethau moethus?
- Ydych chi ar y tariff rhataf ar gyfer eich holl filiau misol?
- Os oes gennych ddyled cerdyn credyd, a allwch chi newid i gerdyn credyd 0% ac arbed rhai taliadau llog i chi'ch hun?
Hybu'ch Incwm
Os yw'ch amgylchiadau wedi newid a bod eich incwm wedi gostwng o ganlyniad, efallai y gallwch hawlio budd-daliadau i'ch helpu i dalu'ch rhent, fel Budd-dal Tai neu Ostyngiad Treth y Cyngor. Os yw'ch budd-daliadau wedi'u torri o ganlyniad i'r cap budd-daliadau neu oherwydd eich bod yn cael eich ystyried fel bod yn 'tan-feddiannu' eich cartref - gallwch wneud cais am Daliadau Tai Dewisol. Ni all Taliadau Tai Dewisol gynorthwyo perchnogion tai.